Shprehja “më fal” mund të përdoret në shumë mënyra të ndryshme. Kemi faljen e sinqertë dhe të ndjerë, por edhe atë sarkastiken që ndez më shumë debatin (“Më fal që nuk lexoj mendje!”). Pastaj kemi edhe faljen sipërfaqësore – atë që thuhet shpesh pa dëshirë, vetëm për të mbyllur bisedën. Dhe sigurisht, të gjithë kemi përjetuar faljen që nuk vjen kurrë edhe pse pritet dhe kërkohet me të drejtë.
Por sot do të ndalemi te një lloj tjetër faljeje: Ajo që vjen nga ankthi. Falja e ankthit është një sjellje mbrojtëse, një mënyrë për të zbutur përkohësisht ndjesitë e ankthit. Këto sjellje përfshijnë shmangien, kërkimin e sigurisë dhe veprime të tjera që krijojnë një lehtësim të përkohshëm. Problemi me këto mekanizma është se ato nuk zgjidhin problemin kryesor, por vetëm e përkeqësojnë me kalimin e kohës.
Pse falja që vjen nga ankthi është problematike?
Falja që vjen nga ankthi shpesh lidhet me frikën e gjykimit nga të tjerët dhe pasojat e mundshme të këtij gjykimi, qoftë emocionale (si turpi) ose praktike (si humbja e një vendi pune). Një shembull i zakonshëm është kur ndiejmë nevojën të kërkojmë falje paraprakisht, duke thënë, “Më fal nëse ky raport nuk është sipas pritshmërive tuaja”, edhe kur nuk është e nevojshme. Ky veprim vjen nga frika e refuzimit ose dënimit, që në thelb është një strategji për të shmangur një rezultat të keq.
Efektet afatgjata të faljes nga ankthi
Edhe pse kjo lloj faljeje mund të ofrojë lehtësim të përkohshëm, me kalimin e kohës ajo bëhet një sjellje shqetësuese dhe krijon më shumë probleme. Në vend që të adresojë burimin e ankthit, falja nga ankthi e përforcon atë, duke e bërë më të vështirë për ta luftuar. Kjo falje gjithashtu ul vetëbesimin tonë dhe krijon përshtypjen se nuk jemi të sigurt në vetvete – diçka që mund të ndikojë negativisht si në marrëdhëniet personale, ashtu edhe profesionale.
Si të ndalojmë faljen nga ankthi
Njohja e kësaj sjelljeje është hapi i parë për ta luftuar. Në vend që të përdorim faljen si një mburojë kundër frikës, duhet të punojmë për të zhvilluar strategji afatgjata që përfshijnë pranimin, të mësuarit nga gabimet dhe zgjidhjen e problemeve. Kështu mund të përballemi me burimin e vërtetë të ankthit dhe të ndërtojmë më shumë vetëbesim dhe siguri në veten tonë.
