Teksa dita ditës Rusia vazhdon ofensivën e saj ndaj Ukainës, perceptimi se Putin nuk po përparon dukshëm ashtu siç pritej në agresionin e tij, ka ngjallur frikën se mund ta shtyjë Kremlinin të marrë masa më të dëshpëruara. Një prej tyre është dhe nisja e asaj që mund të quhet luftë bërthamore.
Në një analizë të hollësishme të “The Times” ekspertët parashikojnë se kjo nuk do të ndodhte kurrë për shkak të kostos së madhe, megjithëse këto nuk janë kohë normale. Por nëse diçka e tillë ndodh nuk mund të ndalohet dhe do të ishte një shkatërrim për të gjithë planetin.
“Presidenti Putin ka urdhëruar ushtrinë e tij të vendosë forcat e parandalimit bërthamor të Rusisë në gatishmëri të lartë sipas tij për shkak të deklaratave agresive të Perëndimit.
Kjo lëvizje ka sjelle reagime te ashpra përfshirë nga SHBA-të, të asaj që është përshkruar si një përshkallëzim krejtësisht i papranueshëm.
Ben Wallace, sekretari i mbrojtjes, hodhi poshtë urdhrin e Putinit këtë mëngjes si pjesë e “betejës së retorikës” së Kremlinit dhe jo një kërcënim real.
Një luftë bërthamore duket e paimagjinueshme. Shumica e ekspertëve parashikojnë se kjo nuk do të ndodhte kurrë për shkak të kostos së madhe, megjithëse këto nuk janë kohë normale.
Dr Jack Watling, studiues në Institutin Mbretëror të Shërbimeve të Bashkuara, tha se ai besonte se ishte qëndrim që ne kemi parë më parë.
“Unë nuk mendoj se ka ndonjë rrezik që ata do të përdorin armë bërthamore qoftë në përgjigje të sanksioneve apo kundër Ukrainës .”
Profesor Mark Galeotti, bashkëpunëtor në Këshillin për Gjeostrategjinë, tha se ishte një veprim i pazakontë nga Putini, por duhet të jemi të kujdesshëm pasi kjo ka të bëjë me sinjalizimin.
“Gjithçka që Putini ka bërë në të vërtetë është ta zhvendosë atë nga niveli më i ulët në nivelin tjetër. Ne nuk jemi në fazën ku ai po vendos koka luftarake në raketa”.
Qeveria e Ukrainës tha se e shihte masën si një përpjekje për frikësim përpara bisedimeve mes dy palëve këtë mëngjes.
Sipas doktrinës bërthamore të Rusisë, e cila u përditësua në vitin 2020, ajo mund të kryejë sulme bërthamore parandaluese, nëse ka informacion të besueshëm për lëshimin e raketave balistike që synojnë territorin ose aleatët e saj. Ministrat britanikë besojnë se asgjë nuk ka ndryshuar teknikisht në qëndrimin e forcave ruse pasi Putini i vuri forcat e tij në gatishmëri speciale.
Watling tha se nivelet tregonin se kujt i ishte deleguar përgjegjësia për gjuajtjen dhe njoftimi në të cilin raketat ishin gati për të gjuajtur.
“Niveli i ngritur u thotë komandantëve se Putini dëshiron opsionin në dispozicion të tij dhe ata duhet të jenë gati për të qëlluar. Rreziku ushtaraksugjeron se Rusia beson se mund të goditet nga një sulm bërthamor dhe delegon përgjegjësinë për të qëlluar në përgjigje. Niveli përfundimtar, “i plotë”, tregon për një luftë aktive bërthamore.
Megjithëse Rusia ka reduktuar ndjeshëm rezervat e saj nga nivelet e Luftës së Ftohtë , me 4,447 koka luftarake, 1,588 prej të cilave janë të vendosura në raketa balistike dhe në baza të rënda bombarduese, ajo është vendi me më shumë koka bërthamore në botë.
Për krahasim, SHBA ka 3,708 koka luftarake, nga të cilat 1,644 konsiderohen të dislokuara në mënyrë strategjike, sipas Buletinit të Shkencëtarëve Atomik. Wallace ka thënë se forcat parandaluese bërthamore të NATO-s janë më të mëdha se ato të Rusisë me tre me një.
Vitin e kaluar, Mbretëria e Bashkuar njoftoi se do të rriste tavanin e stokut të saj të kokave bërthamore me më shumë se 40 për qind mbi objektivin e saj të mëparshëm në 260 koka luftarake deri në mes të dekadës dhe nuk do të publikonte më informacione rreth numrit të kokave që mban në një statusi operacional. Tavani ishte fillimisht 180 koka luftarake.
Që nga prilli i vitit 1969, Marina Mbretërore ka thënë se një parandalues i vazhdueshëm në det, me të paktën një nëndetëse me raketa balistike të armatosur me armë bërthamore, po patrullon detet në çdo kohë. Mbretëria e Bashkuar është qëllimisht e paqartë se kur, si dhe në çfarë shkalle do të përdorte armët e saj. Vetëm kryeministri mund të autorizojë përdorimin e armëve bërthamore edhe nëse ato vendosen si pjesë e një reagimi të NATO-s . Mbretëria e Bashkuar ka thënë se ato do të përdoren vetëm në rrethana ekstreme të vetëmbrojtjes, duke përfshirë mbrojtjen e aleatëve tanë të NATO-s.
Mbretëria e Bashkuar nuk ka të njëjtin sistem si rusët në atë që parandalimi bërthamor është në një gjendje të vazhdueshme gatishmërie, sipas burimeve të mbrojtjes. Nëse një bombë bërthamore godet një qytet të madh, qindra mijëra njerëz mund të vriten menjëherë, me qindra mijëra të tjerë të plagosur.
Nëse do të fillonte një luftë bërthamore, tonelata tym do të prodhoheshin ndërsa qytetet dhe zonat industriale do të digjeshin dhe një pjesë e këtij tymi do të futej në stratosferë, mbi sistemet e motit, ku do të qëndronte për vite me radhë, sepse nuk ka shi për ta larë atë. Sipas shkencëtarëve, ai tym do të zgjerohej në mbarë botën ndërsa nxehet, duke bllokuar rrezet e diellit mbi pjesën më të madhe të Tokës.
Sipas Fushatës Ndërkombëtare për Shfuqizimin e Armëve Bërthamore, më pak se 1 për qind e armëve bërthamore në botë mund të prishin klimën globale dhe të kërcënojnë deri në dy miliardë njerëz nga uria.
Mijëra armë bërthamore të zotëruara nga SHBA dhe Rusia mund të sjellin një skenar të fundit të një dimri bërthamor, i cili do të shkatërronte ekosistemet thelbësore nga të cilat varet e gjithë jeta.
A mund të ndalet një bombë bërthamore?
Nuk ka gjasa, sipas Galeotti, i cili tha se kishte sisteme të kufizuara raketore anti-balistike në pronësi të amerikanëve, por rusët kishin projektuar armët e tyre bërthamore për t’i bërë ato të vështira për t’u kapur.
“Unë mendoj sinqerisht për momentin ne nuk jemi në fazën ku kemi një sistem të mbrojtjes raketore balistike të stilit Star Wars, ku mund të gjuajmë raketa nga qielli me çdo lehtësi, “tha ai.
