Nëse konflikti mes Izraelit dhe Iranit do të zgjerohej në një përplasje më të gjerë rajonale apo globale, Shqipëria – edhe pse gjeografikisht larg Lindjes së Mesme – mund të prekej në disa mënyra negative. Ja një përmbledhje e skenarit më të keq për Shqipërinë në një kontekst të tillë:
- Destabilizimi gjeopolitik dhe përfshirja e NATO-s
- Shqipëria është anëtare e NATO-s. Një përshkallëzim i konfliktit ku përfshihen SHBA ose aleatë të tjerë të NATO-s mund të sjellë angazhime ushtarake edhe nga Shqipëria, si pjesëmarrje në misione, logjistikë ose mbështetje bazash.
- Rreziku i terrorizmit ose sulmeve kibernetike (nga aktorë të afërt me Iranin) mund të rritet, për shkak të mbështetjes së hapur të Shqipërisë për SHBA dhe streha që i ka dhënë opozitës iraniane (MEK).
- Sulme kibernetike dhe sabotime
- Shqipëria është tashmë një nga objektivat e preferuara të Iranit në fushën kibernetike (kujto sulmet e vitit 2022 ndaj infrastrukturës digjitale shqiptare).
- Një konflikt më i gjerë mund të shtojë sulme më agresive ndaj sistemit të energjisë, transportit, komunikimeve ose të dhënave të sigurisë.
- Rritje ekstreme e çmimeve të energjisë dhe inflacion
- Një luftë që prek ngushticën e Hormuzit (pika strategjike për eksportin e naftës nga Gjiri Persik) do të shkaktonte rritje galopante të çmimeve të naftës dhe gazit.
- Kjo do të godiste rëndë një ekonomi si Shqipëria që varet shumë nga importi i karburanteve, duke shkaktuar inflacion të lartë, shtrenjtim të mallrave bazë dhe presion mbi klasat e varfra.
- Rënie e turizmit dhe investimeve
- Shqipëria ka përfituar ndjeshëm nga një imazh i stabilitetit në Ballkan. Nëse bota perceptohet në krizë, turistët dhe investitorët shmangin rajonet me infrastrukturë të dobët ose afër zonave me tensione (Ballkani mund të shihet si periferia e një konflikti më të madh).
- Pasiguria globale ndikon gjithashtu në uljen e remitancave nga emigrantët dhe në ndaljen e investimeve të huaja direkte.
- Kriza migratore
- Një luftë në Lindjen e Mesme do të gjeneronte valë të reja refugjatësh, veçanërisht nga Siria, Libani, Iraku apo Irani.
- Shqipëria, si vend tranzit, mund të përballet me presione nga BE për të pranuar më shumë refugjatë, duke rritur ngarkesën sociale dhe politike në vend.
- Mund të ketë përplasje sociale, tensione politike, ose përdorim të çështjes për retorikë nacionaliste.
- Polarizim politik dhe tensione të brendshme
- Konflikti Izrael-Iran ka ngarkesë të fortë fetare, etnike dhe ideologjike. Nëse debati për këtë konflikt përhapet në shoqërinë shqiptare, mund të nxisë ndasi fetare, islamofobi ose ekstremizëm.
- Ekstremistët fetarë mund të përpiqen të shfrytëzojnë situatën për rekrutim ose radikalizim.
Dy skenarë për Shqipërinë në rast të zgjerimit të konfliktit mes Izraelit dhe Iranit — një afatshkurtër (3-6 muaj) dhe një afatgjatë (1-3 vjet)
- Skenari Afatshkurtër (3-6 muaj)
Situata globale:
- Përshkallëzim i konfliktit Iran–Izrael me përfshirjen e SHBA dhe ndoshta edhe aleatëve të NATO-s.
- Bllokim i ngushticës së Hormuzit – eksportet e naftës nga Lindja e Mesme bien ndjeshëm.
- Sulme kibernetike ndaj vendeve që strehojnë opozitën iraniane dhe që janë në anën e SHBA-së.
- Skenari Afatgjatë (1–3 vjet)
Nëse konflikti vazhdon ose përhapet:
- Krijohet një rend i ri në Lindjen e Mesme dhe aleanca të reja ushtarake.
- Vendet e vogla në NATO, si Shqipëria, shtyhen të pozicionohen më qartë.
- Migracion masiv nga Lindja e Mesme përmes Turqisë dhe Greqisë drejt Ballkanit.
Shqipëria, si një vend i vogël por i pozicionuar strategjikisht dhe pjesë e NATO-s, mund të ndërmarrë masa shumë të rëndësishme parandaluese dhe mbrojtëse në rast të zgjerimit të një konflikti si ai mes Izraelit dhe Iranit. Këto masa nuk kërkojnë domosdoshmërisht fuqizim ushtarak, por zgjuarsi gjeopolitike, fleksibilitet diplomatik dhe rezistencë strukturore.
Çfarë mund të bëjë Shqipëria për të mbrojtur veten?
- Forcimi i sigurisë kibernetike
- Vendosja e një Agjencie Kombëtare për Sigurinë Kibernetike me strukturë krizash 24/7.
- Investime në mbrojtje të infrastrukturës kritike (ujësjellës, energji, rrjete të të dhënave, banka).
- Trajnime për administratën publike për të parandaluar sulmet me phishing dhe rrjedhjen e të dhënave.
- Marrëveshje teknike me NATO dhe vendet partnere për ndihmë të menjëhershme në rast sulmesh.
- Diplomaci e mençur dhe balancë strategjike
- Mbajtja e qëndrimit të qartë pro-NATO dhe SHBA, por pa u ekspozuar në mënyrë të panevojshme ndaj hakmarrjeve.
- Komunikim i kujdesshëm publik për të mos i ndezur tensionet ndërfetare apo për të krijuar polarizim.
- Forcimi i marrëdhënieve me vendet e rajonit për të ruajtur unitetin rajonal në kohë krizash (p.sh. për menaxhimin e refugjatëve).
- Sigurimi i rezervave strategjike
- Krijimi i rezervave të karburantit dhe grurit për 6 muaj, si mburojë ndaj krizës së zinxhirit furnizues.
- Inkurajimi i burimeve të brendshme energjetike dhe kursimit të energjisë.
- Negociata me BE për fond ndihme emergjente në rast të krizës energjetike.
- Përgatitja për kriza migratore dhe humanitare
- Ndërtimi ose përmirësimi i strukturave pritëse humane dhe të siguruara për refugjatët (me ndihmën e BE).
- Ruajtja e kontrollit të kufijve, por me respektim të të drejtave ndërkombëtare.
- Plan emergjent për bashkëpunim me Greqinë, Maqedoninë dhe Italinë në rast të flukseve të mëdha.
- Menaxhimi i brendshëm i opinionit dhe kohezionit shoqëror
- Fushata informimi për qëndrimin e Shqipërisë si shtet demokratik, pa urrejtje etnike apo fetare.
- Monitorim i grupeve ekstremiste që mund të shfrytëzojnë krizën për propagandë.
- Iniciativa të përbashkëta me komunitetet fetare për ruajtjen e harmonisë ndërfetare.
- Rritja e kapaciteteve strategjike dhe të inteligjencës
- Fuqizimi i SHISH-it dhe strukturave të inteligjencës për të ndjekur:
- Agjentë të infiltruar
- Rrjete ekstremiste online
- Veprimtari të dyshimta në komunitetet e ndikuara nga konfliktet jashtë
- Krijimi i një qendre analizash strategjike të jashtme dhe rajonale brenda Ministrisë së Jashtme.
- Pjesëmarrje aktive në NATO si mjet mbrojtës
- Pritja ose ofrimi i ndihmës logjistike për forcat aleate, duke forcuar sigurinë kolektive.
- Pjesëmarrje në ushtrime të përbashkëta për menaxhimin e emergjencave, sidomos kibernetike dhe energjetike.
- Krijimi i një qendre rezistence kombëtare që bashkon kapacitete civile dhe ushtarake për kriza.
