Nga Etleva Kondakçiu
Njoha sot një grua në autobus. Një nga ato gra që nuk do ta ndeshja kurrë nëpër vendet ku përkthej e ku në çdo pushim kafeje apo dreke më pëlqen të përzihem me njerëzit e të kuptoj pak më shumë sesa dëgjoj të thonë në mikrofon.
Ishte 49 vjeçe. Shtëpiake gjithë jetën.
– Po më parë, a ke qenë ndonjëherë në ndonjë punë?
– Eh, ajo ka qenë ëndrra ime, por kurrë nuk më lanë lënë.
– Po si e kalon kohën në shtëpi? Më thuaj pak çfarë bën qëkur ngrihesh e derisa bie të flesh.
– Eh! Gjithë jetën jam çuar pa zbardh dita. Mjel lopën. Një lopë të vetme që kam. Çuni (çuni 17 vjeç) më thotë ta heq nga shtëpia, po mua më vjen keq, se e kam rritur vetë e kam edhe merak mos mbetem pa qumësht. Pastaj merrem me pulat. Kam 83 pula. U pastroj vendin, u hedh ushqim. E kapa një dje, e shita, po shiko si jam vrarë duke e ndjekur (në krah i dukej një njollë e madhe e zezë). U pengova te drutë. Pastaj dal te toka. Me vrap kthehem e bëj drekën. E kshu, i nis prapë nga e para. Enët, rrobat, shtëpinë, lopën, pulat, pa pushim deri në 12 të natës.
– Po burri me se merret?
– Atë më shumë s’e kam pas në shpi. Ai çon e merr andej nga Dibra. Herë vjen, herë nuk vjen.
– Po ndonjë gjë tjetër, c’bën? A del gjëkundi?
– Ja, shkoj ndonjëherë si sot te vjehërria, se shyqyr e ka bo Edi Rama xhade rrugën, që fale o Zot (dhe ngre duart nga qielli në shenjë lutjeje për jetë të gjatë udhëheqësit).
– Po tjetër? Çfarë ka bërë ndonjë gjë tjetër ai që e dashke kaq shumë?
– Tjetër? Po hiç, moj. Ç’tjetër të kërkoj unë? Jeta ime ka mbaruar tani.
Unë dhe dy gra të tjera që po e dëgjonim, e pyetëm edhe pak më shumë dhe ajo shpërtheu në lot. Një burrë aty afër i ofroi nja dy nga ato shamitë prej letre. Ajo u turpërua dhe po qante edhe më shumë. Mes lotëve na tregoi për një situatë në familjen e madhe të burrit që kishte vite që e vuante. Sot i biri e fajësonte që dikur nuk kishte marrë guximin të ndahej nga i ati. Familja e tij e kishte nëpërkëmbur gjithë kohën.
– Po unë jam krenare. – na tha. – Të paktën nuk mund të më thonë se më kanë mbajtur me bukë. Kam punuar gjithë jetën për këtë. Nuk do duroja dot të më thoshin se më kanë mbajtur ata. Direkt do pija helmin e asnjë ditë më shumë nuk do jetoja.
Dhe duhet të zbriste nga autobusi, diku në autostradë, ku nuk kishte stacion, por një të çarë mes bandierave anësore mbrojtëse, ku mesa duket ishte bërë rrugë të kalonin shumë. Vazhdonte qante dhe u kthye dhe na pa me vëmendje të gjithëve ne të panjohurve që e dëgjuam pa e njohur e pa e gjykuar.
Sa do doja të kisha një autobus të tërë me gra si ajo, si unë, qoftë edhe me ca burra si ai që iu dhimbs e që ndoshta mes asaj historie gjente ndonjë grua të afërme gjaku. Forca e shkëmbimeve të tilla shkon përtej shkëmbimeve në ambiente hotelesh, ku gra si ajo nuk i gjen kurrë.
Që ti të mund të bësh atë që shumë organizata tentojnë të bëjnë, të angazhosh njerëz të zakonshëm në aksione të mëdha, duhet të arrish të kuptosh vogëlsitë e të përditshmes së tyre. Gra të tilla nuk shfaqen në radarët e projekteve. Ato janë të padukshme. Emrat e tyre ose nuk i mësojmë kurrë, ose i mësojmë nëse vërtet pinë helmin apo i vrasin burra edhe më të frustruar se ato vetë. E po ashtu ua harrojmë emrat. Ua harrojmë historinë. Dhe bëjmë projekte të reja.
