Pas zhvillimeve të djeshme mes Izraelit dhe Iranit — ku ka pasur sulme dhe kundërsulme — situata paraqitet shumë e tensionuar dhe me potencial për përshkallëzim të mëtejshëm.
Ja një analizë e mundshme e asaj që mund të ndodhë në vijim, bazuar në logjikën gjeopolitike, historinë e marrëdhënieve dhe interesat strategjike të palëve:
Rreziku i përshkallëzimit rajonal
Irani mund të aktivizojë aleatët e tij rajonalë, si Hezbollah në Liban apo milicitë pro-iraniane në Irak dhe Siri. Nëse kjo ndodh, konflikti mund të shtrihet në një luftë me shumë fronte.
Izraeli, i përgatitur për luftë shumëdimensionale, do të përgjigjej ashpër dhe me kapacitet të lartë shkatërrues, sidomos në Liban dhe Siri.
Kjo do ta bënte rajonin e Lindjes së Mesme jashtëzakonisht të paqëndrueshëm dhe mund të rrezikojë përfshirjen edhe të SHBA-ve dhe Rusisë në mënyrë indirekte.
Presioni ndërkombëtar për de-përshkallëzim
SHBA, BE, dhe fuqitë e tjera si Kina dhe Rusia, ka shumë gjasa të rrisin presionin diplomatik ndaj të dyja palëve.
Një ndërhyrje diplomatike urgjente mund të sjellë një armëpushim të përkohshëm, ndoshta përmes ndërmjetësimit të Katarit, Turqisë apo OKB-së.
Dinamika e brendshme politike
Izraeli ndodhet në një periudhë të brishtë politike, dhe udhëheqja mund të përdorë këtë përshkallëzim si mjet për të konsoliduar mbështetjen e brendshme.
Irani, gjithashtu, mund të përdorë reagimin ndaj Izraelit si instrument për të shmangur vëmendjen nga trazirat e brendshme ekonomike dhe sociale.
Luftë e kufizuar apo përgatitje për konflikt më të gjerë?
Ka dy skenarë të mundshëm: Luftë e kufizuar me goditje selektive për të ruajtur “balancën e frikës” — ngjashëm me situatat e mëparshme mes Izraelit dhe Hezbollahut.
Përgatitje për një përplasje më të gjerë nëse ndonjëra nga palët kalon një vijë të kuqe.
Ditët në vijim janë kritike. Nëse nuk ndodh ndonjë akt agresiv i nivelit të lartë, mund të ketë një rikthim në “status quo”-në e tensionit të ftohtë. Por nëse njëra palë e sheh dobësinë e tjetrës, mund të shkojmë drejt një konflikti më të gjerë.
Ndikimi në politikën globale, Ballkan dhe Shqipëri
Çdo përshkallëzim serioz në kët konflikt do të ndikojë çmimin e naftës, rritjen e pasigurisë ekonomike, dhe tensionimin e tregjeve financiare globale. Por jo vetëm.
a) ShBA dhe Rusia:
SHBA-ja është aleati kryesor i Izraelit dhe ka një prani ushtarake të rëndësishme në rajon. Një përshkallëzim i konfliktit do ta detyrojë të ndërhyjë, qoftë me trupa, avionë apo përmes aleancave.
Rusia, e lidhur me Iranin dhe e përfshirë në Siri, do të mbrojë interesat e saj në rajon, por me kujdes për të mos përplasur drejtpërdrejt me SHBA-në.
Ky përplasje e ndërsjellë do e shtojë më tej polarizimin botëror, duke thelluar ndarjen mes Perëndimit dhe bllokut rus-kinez.
b) Kina:
Nuk do ndërhyjë ushtarakisht, por do veprojë në prapaskenë për të ruajtur stabilitetin energjetik dhe rrugët tregtare. Kina është ndërmjetësuese mes Iranit dhe vendeve arabe — mund të kërkojë të ruajë imazhin e saj si fuqi paqeje.
Ekonomia globale dhe energjia
Rajoni ku ndodh ky konflikt është nyje strategjike për furnizimin me naftë dhe gaz natyror.
Çdo tension në Hormuz (ku kalon mbi 20% e naftës botërore) do çojë në:
• Rritje të çmimeve të karburantit
• Rritje të inflacionit në Europë dhe më gjerë
• Frikë në tregjet financiare (Bursa do pësojë tronditje)
Ndikimi në Ballkan dhe Shqipëri
a) Ekonomikisht:
Shqipëria, si importuese e karburanteve dhe mallrave bazë, do ndjejë menjëherë ndikimin përmes: Rritjes së çmimeve të karburantit dhe ushqimeve.
Presione inflacioniste që mund të godasin konsumatorin e zakonshëm
b) Politikisht dhe strategjikisht:
Shqipëria është aleate e ngushtë e SHBA-ve dhe NATO-s, dhe si vend me baza amerikane (si ajo në Kuçovë), mund të jetë logjistikisht e rëndësishme nëse situata përkeqësohet.
Po ashtu, kërkesat për rritje të sigurisë kibernetike dhe inteligjencës do rriten, duke pasur parasysh edhe sulmet kibernetike që Irani ka bërë më parë ndaj Shqipërisë.
c) Socialisht dhe psikologjikisht:
Një konflikt në Lindjen e Mesme mund të nxjerrë valë të reja refugjatësh apo trazirash që prekin Evropën. Shqipëria, si pjesë e rrugëve të migrimit, mund të përballet me shtim të presionit migrator dhe sfida sociale.
