Nga Emili Bibolli
Më 10 shkurt 2025, Gjykata e Posaçme vendosi masën e sigurisë “arrest me burg” për kryetarin e Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, në kuadër të një hetimi penal që po zhvillohet ndaj tij për dyshime mbi korrupsion dhe pastrim parash.
Që prej asaj dite, Veliaj vijon të mbahet në burg në pritje të përfundimit të hetimeve dhe pa një vendim gjyqësor përfundimtar. Prokuroria ka paraqitur indicie që, sipas saj, e justifikojnë masën më të rëndë të sigurisë ndaj një zyrtari të lartë publik, ndërsa avokatët mbrojtës kanë argumentuar se ndaj tij nuk ka rrezik arratisjeje apo ndikimi në hetim dhe se masa është e pajustifikuar në raport me fazën e procedurës.
Në një tjetër rast të rëndësishëm, që ka tërhequr vëmendjen publike, Sali Berisha, ish-president dhe ish-kryeministër i Shqipërisë, është nën hetim nga organet e drejtësisë për korrupsion dhe pastrim parash (akuza të njëjta me të Veliajt), në një çështje që lidhet me përfitime të familjarëve të tij nga vendime shtetërore të marra gjatë kohës që ai ushtronte funksione të larta publike. Fillimisht ndaj tij u vendos masa e arrestit në shtëpi, por më pas kjo masë u zbut, duke e lejuar Berishën të qëndrojë i lirë gjatë zhvillimit të hetimeve. Hetimi ndaj tij vijon, ndërkohë që vetë Berisha i ka mohuar akuzat dhe i ka cilësuar ato si të motivuara politikisht.
Ndaj ish-kryeministrit Berisha rëndon gjithashtu edhe një vendim i rëndësishëm ndërkombëtar. Ai është shpallur “non grata” nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Mbretëria e Bashkuar, për shkaqe si korrupsion madhor dhe për minim të proceseve demokratike në Shqipëri. Ky vendim, që nuk ka pasoja penale brenda territorit shqiptar, përbën gjithsesi një element me peshë në perceptimin publik dhe ndërkombëtar mbi figurën e tij politike.
Në të dyja rastet, bëhet fjalë për zyrtarë të lartë që janë përfshirë në hetime penale për vepra të rënda që lidhen me ushtrimin e funksioneve shtetërore dhe me administrimin e burimeve publike. Megjithatë, mënyra se si janë trajtuar nga organet e drejtësisë deri më tani paraqet një kontrast të dukshëm: nga njëra anë burgim i menjëhershëm dhe izolim për Veliajn, nga ana tjetër liri e plotë për Berishën, pavarësisht se ndaj tij rëndojnë si akuza penale, ashtu edhe dënime morale të formuluara nga shtete partnere të Shqipërisë.
Në këtë kontekst, shtrohet nevoja për një analizë më të thelluar mbi kriteret që përdoren në vendosjen e masave të sigurisë personale. Sipas ligjit shqiptar, masa të tilla duhet të jenë të justifikuara, të nevojshme dhe proporcionale me rrezikun që i dyshuari paraqet për shoqërinë, për procesin penal apo për mundësinë e përsëritjes së veprës penale. Është e rëndësishme që këto kritere të zbatohen në mënyrë të barabartë për të gjithë qytetarët, pavarësisht funksionit apo statusit politik.
Raste të tilla përbëjnë një provë të rëndësishme për pjekurinë institucionale të drejtësisë shqiptare, për aftësinë e saj për të qëndruar larg ndikimeve politike dhe për të mbrojtur parimin e ligjshmërisë. Për sa kohë që qytetarët dhe vëzhguesit e pavarur ndeshen me diferenca të theksuara në trajtimin e rasteve të ngjashme, nevoja për qartësi, transparencë dhe koherencë në vendimmarrjen gjyqësore mbetet e domosdoshme.
Drejtësia nuk mund të matet me individë të veçantë, por me mënyrën se si ajo funksionon për të gjithë. Dhe është pikërisht ky funksionim që do të përcaktojë nëse Shqipëria po ecën drejt një sistemi të konsoliduar ligjor, apo po vazhdon të mbetet peng i konjunkturave të përkohshme politike.
