Qeveria, praktikisht Ministria e Financave, në asnjë rast nuk është treguar korrekte me pagesat e bizneseve e kontraktuara për pune dhe shërbime, si me inceneratorët.
Kompanitë që realisht kryejnë punime me fondet buxhetore përballen me vështirësi për të marrë pagesat në kohë. Kjo bën që vit pas viti të gjenerohen miliona euro detyrime buxhetore për pagesa të pakryera të punimeve.
Kompanitë e inceneratorëve janë nën hetim nga SPAK për abuzime dhe pastrim parash, moszbatim të kontratave. Por, janë nga të paktat ndaj të cilave respektohet grafiku rigoroz i pagesave. Gjithashtu ato që marrin pagesa të rregullta edhe pa zhvilluar asnjë punim.
Të dhënat zyrtare
Të dhënat zyrtare nga dega e thesarit në Ministrinë e Financave, na tregojnë se, për inceneratorin e Fierit pagesat vjetore të parashikuara nga buxheti ishin në vlerën e 376,4 milionë lekë. Këto para janë alokuar tërësisht që në fund të muajit gusht.
Ndërkohë që të gjitha fondet ndaj inceneratorit janë shlyer që në muajt e parë të vitit, për investimet e tjera kapitale janë realizuar deri në fund të 8 mujorit jo më shumë 40 për qind e fondeve të programuara dhe aktualisht janë rreth 130 milionë euro detyrime të prapambetura në llogarinë e qeverisë.
Për gjysmën e parë të këtij viti pagesat për Inceneratorin e Tiranës dhe Fierit arritën 7 milionë euro. Shifër sipas të dhënave nga thesari në Ministrinë e Financave.
Inceneratori i Fierit
Të dhëna më të detajuara për pagesat nga “Open Data Albania”, tregojnë se inceneratori i Fierit ka marrë tre pagesat e fundit në një ditë me datë 1 gusht. Me 1 gusht janë paguar rreth 190 milionë lekë me tre fatura me vlerë 62,7 milionë lekë secila.
Për të gjithë vitin 2022 inceneratori i Fierit mori 6 pagesa me vlera të njëjta 62.7 milionë lekë secila (total 376 milionë lekë). Nga këto, 3 fatura u paguan me 30 maj nga thesari i shtetit. Tre të tjera u kryen me datën 1 gusht të këtij viti.
Inceneratori i Tiranës
Kompania tjetër Integrated Energy BV SPV e inceneratorit të Tiranës, vetëm gjatë 6 muajve të parë 2022 kompania Integrated Energy BV SPV e kontraktuar për ndërtimin e inceneratorit të Tiranës ka përfituar nga buxheti i shtetit mbi 400 milionë lekë (3.3 milionë euro), sipas Open Data Albania (ky incenerator nuk raportohet te investimet kapitale, por te shpenzimet korente). Sipas të dhënave nga Ministria e Financave nga viti 2018 deri në qershor 2022 buxheti i shtetit ka bërë pagesa 4,9 miliardë lekë (40.7 mln euro) ndaj kompanisë Integrated Energy BV SPV e kontraktuar për ndërtimin e inceneratorit te Tiranës.
Pagesat progresive për 3 kontratat koncesionare të inceneratorëve deri në fund të vitit 2021 arritën në 10.6 miliardë lekë, ose 86 milionë euro.
Pagesat u dhanë gjatë viteve 2015 -2021 që kur nisi zbatimi i kontratës së parë koncesionare në Bashkinë e Elbasanit, sipas të dhënave zyrtare nga Ministria e Financave.
SPAK
Projektet, dy prej të cilave të cilat janë në hetim nga SPAK për shpërdorim të parave publike nëpërmjet disa formave të abuzimit, renditen në krye të listës së investimeve nga Ministria e Financave në vitet e fundit.
SPAK në një nga deklaratat zyrtare mbi hetimin ka njoftuar se, nga hetimet për inceneratorët e Fierit dhe të Elbasanit, janë gjetur shkelje të shumta. Ato fillojnë me procedurat për dhënien e koncesioneve e më pas me falsifikime dokumentesh të pronësisë, krijimin e kompanive fiktive, faturime fiktive e dhënien e pagesave për punime që nuk janë kryer. Janë përdorur skema fiktive të kryerjes së pagesave, për të mbuluar dhe për të fshehur natyrën e vërtetë të origjinës së paligjshme të shumave monetare, natyrën e vërtetë të transferimit dhe të zhvendosjes së tyre.
Më herët Aigest Milo, partner ekzekutiv në kompaninë ligjore “KALO & ASSOCIATES”, foli për “Monitor”. Ai tha se ndërprerja e pagesave te këto projekte lidhet ngushtë me plotësimin e detyrimeve kontraktore të koncesionarit. Ato duhet të dalin fillimisht nga hetimi administrativ nga Ministria e Mjedisit dhe Financave dhe vendimi i gjykatës për të konfirmuar hetimet e nisura.
“Në mënyrë që të arrijmë te ndërprerja e pagesave, duhet që vetë kontratat të përfundohen. Por, që kjo të realizohet, duhet pikësëpari të kemi një hetim administrativ të vetë institucioneve kontraktore, në mënyrë që të evidentohen të gjitha shkeljet kontraktore të koncesionarit. Kjo do t’i shërbente jo vetëm transparencës ndaj kësaj çështjeje, por mbi të gjitha do të shmangte një rrezik potencial nga ndonjë vendim jo në favor të gjykatave (të arbitrazhit dhe/ose vendase)./B.Hoxha Monitor
