Zëvendës kryeministrja dhe ministrja e Infrastrukturës dhe Energjisë, Belinda Balluku, bëri me dije se në nëntor të vitit 2023 do të hapet kantieri për HEC-in e Skavicës.
Projekti vlerësohet të kushtojë rreth gjysmë miliardë euro gjatë pesë viteve të ndërtimit.
Ai synon ta bëjë sistemin hidroenergjetik të Shqipërisë më pak të varur nga moti.
Puna përgatitore për atë që do të jetë projekti më i madh i ndërtimit në Shqipëri që nga rënia e komunizmit në 1991, vjen ndërsa rajoni i Ballkanit Perëndimor – krahas Evropës dhe Perëndimit – përpiqet të reduktojë varësinë e tij nga importet e gazit rus.
Diga është parashikuar të rrisë prodhimin vendas të energjisë së Shqipërisë me 20 për qind, me shpresën se do ta transformojë vendin në një eksportues të energjisë së pastër.
“Skavica është projekti më sfidues dhe më i mrekullueshëm që kemi për të krijuar pavarësi nga importet”, deklaronte Belinda Balluku.
Bechtel, kompania më e madhe e ndërtimit në SHBA, është punësuar nga Qeveria shqiptare për të kryer studime dhe për të bërë propozime për digën, e cila do të jetë në pronësi publike.
Kompania me bazë në Virxhinia ishte njëra nga një konsorcium kompanish që ndërtuan Digën Hoover në vitet 1930 në kufirin midis Nevadës dhe Arizonës.
“Diga Hoover ishte transformuese në ditët e saj. Skavica është në të njëjtën shkallë”, thotë Entela Ruci, menaxhere e zhvillimit të biznesit në Ballkan në Bechtel. “Do të krijojë deri tani burimin më të madh të energjisë së pastër në të gjithë Ballkanin”.
E gjithë energjia e prodhuar aktualisht nga Shqipëria është e rinovueshme dhe pjesa më e madhe është hidroelektrike, ndërsa pjesa tjetër përbëhet nga era ose dielli.
Në vitet me lagështi, Shqipëria mund të plotësojë 70 për qind të nevojave të saj për energji, duke rënë në rreth 60 për qind në vitet e thata.
Vendi ka duruar tre vite të thata radhazi, duke ulur prodhimin e energjisë dhe duke e detyruar atë të importojë energji në një kohë me çmime rekord.
Çmimi për megavat (MW) është rritur në ekuivalentin e rreth 460 paund në Shqipëri, ku familjet dhe bizneset varen pothuajse tërësisht nga energjia elektrike për ngrohje dhe energji.
Skavica do të jetë një digë 210 MW dhe do të optimizojë prodhimin në digat e tjera.
Vendi i ri do të jetë në gjendje të ruajë dhe kontrollojë rrjedhën e ujit në digat e tjera, që do të thotë se energjia hidroelektrike mund të krijohet ende edhe pasi stinët e thata dhe rajonet në rrjedhën e poshtme janë të mbrojtura nga përmbytjet.
Skavica dhe etapat e saj
Faza e parë e nisjes së punimëve për realizimin e projektit – studimin gjeoteknik, rrugët paraprake të ndërtimit dhe përfundimin e vlerësimit social – nisi më 2 tetor me prezencën e ministres së Infrastrukturës dhe Energjisë dhe ambasadoren amerikane Yuri Kim.
“Bechtel” e nënshkroi kontratën me ministren Balluku, më 5 korrik.
Gjatë çeljes së punimeve u bë me dije se kjo fazë vlerësohet të përfundojë në nëntor të vitit 2022.
Ndërsa ndërtimi i uzinës pritet të zgjasë rreth katër vjet. Në fazën e dytë do të fillojë puna për ndërtimin e HEC-it.
Këshilli i Ministrave më 4 mars miratoi projektligjin, sipas të cilit kompanisë “Bechtel” iu dha autorizimi për të projektuar dhe ndërtuar hidrocentralin e parë të kaskadës së Drinit.
Ky projekt mori dritën jeshile vitin e kaluar, më 3 tetor, pas nënshkrimit të marrëveshjes me Shtetet e Bashkuara të Amerikës për financimin e projektit.
Hidrocentrali do të jetë i aksesueshëm si nga Rruga e Kombit, ashtu dhe nga Rruga e Arbrit.
Përfitimet e këtij projekti do të prekin fusha të ndryshme, si: peshkimi, turizmi edhe punësimi.
Më herët, kryeministri Edi Rama u shpreh se kontributi i këtij projekti në vlerat ekonomike shqiptare do të jetë shumë i lartë.
Në maj të 2020-ës, kryeministri tregoi se ky hidrocentral do të ndërtohej me fondet e qeverisë shqiptare, por më pas vendimi ndryshoi.
HEC Skavica është vepra energjetike më strategjike në vend dhe rezervuari ujor më i rëndësishëm i Shqipërisë me rreth 7 miliardë m3 ujë.
