Presidenti amerikan Donald Trump ka rikthyer ankthin në radhët e politikës shqiptare. Me ambasadën amerikane në Tiranë që prej dy vitesh është pa drejtues të përhershëm, shumë politikanë shqiptarë ndihen të pasigurt, ndërsa sot erdhi një mesazh i fortë nga Uashingtoni.
Presidenti Trump ka vendosur të mbajë në fuqi urdhrin ekzekutiv për Ballkanin Perëndimor, i shpallur fillimisht në vitin 2001 dhe i përditësuar në vitet 2003, 2021 dhe 2025.
Në vitin 2021, gjatë presidencës së Joe Biden, Shqipëria u përfshi për herë të parë në këtë urdhër, duke u renditur në të njëjtin grup me vendet e tjera të rajonit dhe disa ish-republika sovjetike. Ky vendim erdhi pas shpalljes “non grata” të Sali Berishës dhe u konsiderua një mesazh i drejtpërdrejtë për zyrtarët e korruptuar. Dekreti i vitit 2021 parashikonte masa ndëshkimore ndaj individëve që cenojnë paqen dhe stabilitetin në Ballkan, përmes sanksioneve dhe shpalljeve “non grata”.
Në janar 2025, pak ditë para se të largohej nga detyra, presidenti Biden ndërmori ndryshime të tjera, duke përfshirë edhe bllokimin e pasurive në SHBA për zyrtarët nga Ballkani që zotërojnë prona atje. Presidenti Trump nuk ka ndryshuar asgjë nga këto akte dhe ka vendosur të mbajë në fuqi të gjitha masat e miratuara nga administrata e mëparshme.
Kjo lëvizje ka krijuar reagime të ndryshme në Tiranë. Në radhë të parë, vendimi i Trump është një goditje për Berishën dhe klanin e tij, të cilët kishin shpresuar se me rikthimin e Trump në pushtet, statusi “non grata” do të zhbëhej. Jo vetëm që kjo nuk ndodhi, por mesazhi është se mund të ketë edhe masa të tjera.
Nga ky zhvillim nuk përjashtohen as përfaqësues të mazhorancës. Deri më sot, përveç Vangjush Dakos, asnjë zyrtar i lartë socialist nuk është sanksionuar nga SHBA, ndonëse janë përmendur emra që nuk udhëtojnë dot drejt Amerikës.
Veprimi i fundit i Trump konfirmon se qëndrimi i Uashingtonit për Ballkanin mbetet konstant, pavarësisht ndryshimeve në administratë, dhe se frika për ndëshkim nuk duhet të largohet nga asnjë aktor i politikës shqiptare.
Urdhri i plotë, sipas ndryshimeve në 2021 dhe 2025
Seksioni 1. (a) Të gjitha pronat dhe interesat në pronat që janë në Shtetet e Bashkuara, që në vijim vijnë brenda Shteteve të Bashkuara, ose që janë ose në vijim janë nën zotërimin ose kontrollin e çdo personi të Shteteve të Bashkuara të personave të mëposhtëm janë të bllokuara dhe nuk mund të transferohet, paguhet, eksportohet, tërhiqet ose të trajtohet ndryshe në: çdo person të caktuar nga Sekretari i Thesarit, në konsultim me Sekretarin e Shtetit:
(i) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor në, ose të ketë përfshirë ose tentuar drejtpërdrejt ose tërthorazi të përfshihet në veprime ose politika që kërcënojnë paqen, sigurinë, stabilitetin ose integritetin territorial të çdo zone ose shteti në Ballkanin Perëndimor;
(ii) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor, duke përfshirë përfshirjen në zhvillimin, ose në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë të angazhuar ose tentuar të përfshihet në veprime ose politika që minojnë proceset ose institucionet demokratike në Ballkanin Perëndimor;
(iii) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor, ose të jetë përfshirë ose tentuar drejtpërdrejt ose indirekt të përfshihet në, një shkelje ose një akt që ka penguar ose kërcënuar zbatimin e çdo sigurie rajonale, paqeje, bashkëpunimi ose reciproke marrëveshjen e njohjes ose kornizën ose mekanizmin e llogaridhënies, ose për të paraqitur një rrezik të konsiderueshëm për kryerjen e një akti të tillë, në lidhje me Ballkanin Perëndimor, përfshirë Marrëveshjen e Prespës të vitit 2018; Marrëveshja Kornizë e Ohrit e vitit 2001; Rezoluta 1244 e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara; Marrëveshja e Dejtonit; ose Konkluzionet e Këshillit të Konferencës për Zbatimin e Paqes mbajtur në Londër në dhjetor 1995, duke përfshirë vendimet ose konkluzionet e Përfaqësuesit të Lartë, Këshillit për Zbatimin e Paqes ose Bordit të tij Drejtues; ose Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë, ose, në lidhje me ish-Jugosllavinë, Mekanizmi Ndërkombëtar i Mbetur për Gjykatat Penale;
(iv) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor, ose të jetë përfshirë ose tentuar drejtpërdrejt ose indirekt të përfshihet në abuzime serioze të të drejtave të njeriut në Ballkanin Perëndimor;
(v) të jetë përgjegjës ose bashkëpunëtor në, ose të ketë përfshirë ose tentuar në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë të përfshihet në korrupsion në lidhje me Ballkanin Perëndimor, duke përfshirë korrupsionin nga, në emër të, ose të lidhur ndryshe me një qeveri në Ballkanin Perëndimor, ose një zyrtar aktual ose ish-qeveritar në çdo nivel të qeverisjes në Ballkanin Perëndimor, siç është shpërdorimi i aseteve publike, shpronësimi i aseteve private për përfitime personale ose qëllime politike, ose ryshfet;
(vi) të jetë një drejtues, zyrtar ose anëtar i një njësie, duke përfshirë një ent qeveritar, që është përfshirë ose është përpjekur të përfshihet në ndonjë nga aktivitetet e përshkruara në nënseksionet (1) (a) (i)-( v) të këtij urdhri, ose të cilit i bllokohen pronat dhe interesat në pronë në zbatim të këtij urdhri;
(vii) të ketë ndihmuar materialisht, sponsorizuar ose ofruar mbështetje financiare, materiale ose teknologjike, ose mallra ose shërbime ose në mbështetje të çdo personi, prona dhe interesat e pronës së të cilit janë bllokuar në përputhje me këtë urdhër;
(viii) të jetë në pronësi ose të kontrolluar nga, ose të ketë vepruar ose supozohet të veprojë për ose në emër të, drejtpërdrejt ose tërthorazi, çdo personi, prona dhe interesat e pronës së të cilit janë bllokuar në përputhje me këtë urdhër;
(ix) të zotërojë ose kontrollojë, drejtpërdrejt ose tërthorazi, çdo person, prona dhe interesat e të cilit në pronë janë të bllokuara në përputhje me këtë urdhër; ose (x) të jetë bashkëshort ose fëmijë i rritur i çdo personi, prona dhe interesat e të cilit në pronë janë të bllokuara në përputhje me nënseksionet (1) (a) (i) – (v) të këtij urdhri. (b) Ndalimet në nënseksionin (a) të këtij seksioni zbatohen përveç në masën e parashikuar nga statutet, ose në rregulloret, urdhrat, direktivat ose licencat që mund të lëshohen në përputhje me këtë urdhër, dhe pavarësisht nga çdo kontratë e lidhur ose ndonjë licencë ose leje të dhënë përpara datës së këtij urdhri.”
Sec. 2. Dispozitat e Përgjithshme.
(a) Asgjë në këtë renditje nuk do të interpretohet se dëmton ose ndikon ndryshe:
(i) autoriteti i dhënë me ligj një departamenti ose agjencie ekzekutive, ose drejtuesit të tij; ose (ii) funksionet e Drejtorit të Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit në lidhje me propozimet buxhetore, administrative ose legjislative.
b) Ky urdhër do të zbatohet në përputhje me legjislacionin në fuqi dhe në varësi të disponueshmërisë së ndarjeve buxhetore.
(c) Ky urdhër nuk ka për qëllim dhe nuk krijon ndonjë të drejtë ose përfitim, thelbësor ose procedural, të zbatueshëm me ligj ose me barazi nga ndonjë palë kundër Shteteve të Bashkuara, departamenteve, agjencive ose subjekteve të saj, oficerëve, punonjësve të saj , ose agjentë, ose ndonjë person tjetër.
Sek. 3. Me anë të kësaj përcaktoj se dhënia e donacioneve për llojet e artikujve të specifikuar në nenin 203 (b) (2) të IEEPA (50 USC 1702 (b) (2)) nga, për ose për përfitimin e çdo personi prona dhe interesat e të cilit janë bllokuar në përputhje me nenin 1 (a) të këtij urdhri do të dëmtonte seriozisht mumdësinë për të vënë në praktikë emergjencën kombëtare të deklaruar në Urdhrin Ekzekutiv 13219, me Urdhrin Ekzekutiv 13304, dhe siç është zgjeruar në këtë urdhër, dhe është theksuaf aty unë me anë të kësaj ndalese ndalojnë donacione të tilla siç parashikohen në nenin 1 të këtij urdhri.
Sek. 4. (a) Hyrja e pakufizuar në statusin e emigrantit dhe vizitorit në Shtetet e Bashkuara të qytetarëve të cilë përmbushiin një ose më shumë kritere në seksionin l (a) të këtij urdhri do të ishte e dëmshme për interesat e Shteteve të Bashkuara hyrja e personave të tillë në Shtetet e Bashkuara, si emigrantë ose joimigrantë dhe me këtë rast ndalohet hyrja e tyrr , përveç rastevr kur Sekretari i Shtetit ose Sekretari i Sigurisë Kombëtare, sipas rastit, e përcakton se hyrja e personit nuk do të ishte në kundërshtim me interesat e Shteteve të Bashkuara. Përfshirë këtu rastin edhe kur Sekretari i Shtetit ose Sekretari i Sigurisë Kombëtare, siç është e përshtatshme, përcakton kështu, bazuar në një rekomandim të Prokurorit të Përgjithshëm, e cila do të tregonte që hyrja e personit do të çonte më tej objektivat e rëndësishëm të zbatimit të ligjit të Shteteve të Bashkuara.
(b) Sekretari i Shtetit do të zbatojë këtë urdhër për procedurën e vizave në përputhje dhe në konsultim me Sekretarin e Sigurisë Kombëtare dhe pastaj mund të vendosë.
(c) Sekretari i Sigurisë Kombëtare do të zbatojë këtë urdhër pasi ka të bëjë me hyrjen e qytetarëve të cilët nuk kanë përmbushur kërkesat siç mund të vendosë Sekretari i Sigurisë Kombëtare, në konsultim me Sekretarin e Shtetit.
(d) Personat e tillë do të trajtohen nga ky nen në të njëjtën mënyrë si personat e mbuluar nga seksioni 1 i Proklamatës 8693 të 24 Korrikut 2011 (Pezullim i Hyrjes së të Huajve si Subjekt i Sanksioneve të Udhëtimit të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara dhe Akteve të Fuqive Ekonomike Ndërkombëtare Ndërkombëtare
Sek. 5. (a) Ndalohet çdo transaksion që shmang ose shmang, ka për qëllim shmangien ose shmangien, shkakton shkelje ose përpjekje për të shkelur ndonjë prej ndalimeve të përcaktuara në këtë urdhër.
(b) Ndalohet çdo komplot i formuar për të shkelur ndonjë nga ndalimet e përcaktuara në këtë urdhër.
Sek. 6. Për qëllimet e këtij urdhri:
(a) termi “njësi ekonomike” nënkupton një partneritet, shoqatë, besim, ndërmarrje të përbashkët, korporatë, grup, nëngrup ose organizatë tjetër;
(b) termi “jo qytetar” do të thotë çdo person i cili nuk është shtetas ose shtetas jo qytetar i Shteteve të Bashkuara;
(c) termi “person” do të thotë një individ ose entitet; dhe
(d) termi “person i Shteteve të Bashkuara” do të thotë çdo shtetas i Shteteve të Bashkuara, banor i përhershëm i ligjshëm, entitet i organizuar sipas ligjeve të Shteteve të Bashkuara ose ndonjë juridiksioni brenda Shteteve të Bashkuara (përfshirë degët e huaja), ose ndonjë person në Shtetet e Bashkuara .
Sek. 7 Për ata persona, prona dhe interesat e tyre në pronë janë bllokuar në përputhje me këtë urdhër që mund të kenë një prani kushtetuese në Shtetet e Bashkuara, unë konstatoj se për shkak të aftësisë për të transferuar fonde ose pasuri të tjera menjëherë, njoftimi paraprak i personave të tillë për masat që duhet të të marra në zbatim të këtij urdhri do t’i bënte ato masa joefektive. Prandaj përcaktoj që këto masa të jenë efektive në adresimin e emergjencës kombëtare të deklaruar në Urdhrin Ekzekutiv 13219, të ndryshuar me Urdhrin Ekzekutiv 13304, dhe siç është zgjeruar nga ky urdhër, nuk ka nevojë të ketë njoftim paraprak për një listë ose përcaktim të bërë në përputhje me këtë porosit
Sek. 8. Sekretari i Thesarit, në konsultim me Sekretarin e Shtetit, autorizohet për të ndërmarrë veprime të tilla, duke përfshirë shpalljen e rregullave dhe rregulloreve, dhe për të përdorur të gjitha kompetencat e dhëna Presidentit nga IEEPA, siç mund të jetë e nevojshme për të kryer qëllimet e këtij urdhri. Sekretari i Thesarit, në përputhje me legjislacionin në fuqi, mund të ribërë secilën prej këtyre funksioneve brenda Departamentit të Thesarit. Të gjithë departamentet ekzekutive dhe agjencitë e Shteteve të Bashkuara do të marrin të gjitha masat e duhura brenda autoritetit të tyre për të zbatuar këtë urdhër.
Sek. 9. Asgjë në këtë urdhër nuk do të ndalojë transaksionet për kryerjen e biznesit zyrtar të Qeverisë Federale nga punonjësit, përfituesit e parave ose kontraktorët e tyre.
Sek. 10. (a) Asgjë në këtë urdhër nuk do të interpretohet se dëmton ose ndikon ndryshe:
(i) autoriteti i dhënë me ligj një departamenti ose agjencie ekzekutive, ose titullari i tij; ose
(ii) funksionet e Drejtorit të Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit në lidhje me propozimet buxhetore, administrative ose legjislative.
(b) Ky urdhër do të zbatohet në përputhje me legjislacionin në fuqi dhe në varësi të disponueshmërisë së ndarjeve buxhetore.
(c) Ky urdhër nuk ka për qëllim dhe nuk krijon ndonjë të drejtë ose përfitim, thelbësor ose procedural, të zbatueshëm me ligj ose në barazi nga ndonjë palë kundër Shteteve të Bashkuara, departamenteve të saj, agjencive ose enteve, oficerëve të saj, punonjësve , ose agjentë, ose ndonjë person tjetër.
