Nga Romelda Bozhani
Qarkullon një video e fundit nëpër rrjetet sociale, ku Parashqevi Simaku, me një filxhan mbi krye, kërcen shqiptarçe e, herë pas here, ia bën “hoooopppa”. Duket e lumtur, e butë, e ëmbël dhe s’e ka mendjen te filxhani, apo te ekuilibri që duhet të mbajë. Është veshur me ca rroba, që, përveç ndonjë pasareleje mode pseudofuturiste, e cila e vizaton gruan si majmun xhungle, grua tjetër s’do t’i zgjidhte t’i vishte për asnjë çast të jetës, as në prag të vdekjes, ku mendja, zakonisht, s’ka kohë të lidhë kujtimet e një jete të tërë e jo më të bëjë dy rrecka bashkë.
Ka veshur edhe fund, edhe pantallona të zeza, golf të trashë vjollcë, shall të hollë blu, jelek të gjatë të kuq prej leshi e ca opinga, që u ndryshon ngjyra sipas dritës së dhomës, ndërkohë që mua më ndryshon humori sipas ngjyrës së opingave. Parashqevia, dukshëm, ndodhet në një dhomë shqiptarësh. Muzika është tipike popullore e i ngjason muzikës tallava. Një grua prej plastike, veshur me kostum po popullor, rri e ngujuar në një cep e s’reagon se është manekin e s’do t’ia dijë, as për Parashqevinë, as për morinë e këpucëve me taka marramendëse që, çuditërisht, janë vendosur poshtë në dysheme, përgjatë gjithë faqes së murit e jo në dollap këpucësh si e do zakoni e higjiena.
Në sfond, pak më tutje, mbi një karrige të lartë, është ulur një djalë shalëhapur. Përveç Parashqevisë, është i vetmi human i dukshëm në dhomë e qëndrimin e ka të një burri tipik shqiptar: një dorë e mbështet pingul te një mobël në të djathtë, ndërsa krahu tjetër, mbështetur mbi ndenjësen e karriges, e rrëmben dhe e bën të anojë dukshëm nga e majta. Nuk ka veshur këpucë dhe çorapet i ka të bardha. Se pse i përfytyroj të jenë prej pambuku të trashë. Buzëqesh i vetëpërmbajtur, i përthithur nga ajo grua, që dikur ia kanë përshkruar si perëndeshë të hajthme, a sirenë delikate, ndërsa sot, i përngjet çdo gruaje të lënë pas dore, ndeshur në ndonjë vend rural, jo domosdoshmërisht shqiptar.
Ah po, ka edhe ca shilte në dhomë. Tipike shqiptare (orientale!) edhe kjo. Ca stola pufte e ca divanë të bardhë, nuk e ndryshojnë atmosferën.
I vetmi i huaj që ndodhet në dhomë, është një qen dalmat, që sheh përreth si mund të të shohë një qen, pavarësisht racës: me kërshëri.
Duhet të jetë edhe një tjetër human, në dhomë. Rrezik është i njëjti person, që drejton kamerën dhe e bën të kërcejë Parashqevinë me filxhan në kokë, si të jetë një ari cirku. E njëjta dorë shpëtimtare, që e filmon prej ditësh, që nga stacioni i pamëshirshëm i mjerimit, deri tek rrokaqiejt e luksit dhe të iluzionit. I njëjti regjisor, që e mëson këngëtaren t’u flasë shqip shqiptarëve, kur ajo, me kasten, u ka ndenjur larg prej kohësh dhe gjuha jonë s’i del më prej goje. Shpëtimtari e “adhuron” këtë relikë të sapozbuluar dhe ka shpikur posaçërisht për të një emër: e thërret Diva. E vesh me peliçe e triko të shtrenjta dhe pret kamerën ta marrë e ta filmojë, ndërkohë që i ulet në gjunjë në sheshe të shndritshme dhe i puth duart, në mënyrë teatrale. Duhet të jetë e njëjta mendje që kon rrjetin dhe median me materiale nga “lluksi i përditshëm i Divës”. E njëjta dorë që s’i ndryshon stilin, që duket sikur po shpërdoron më kot rroba, të cilat, në fund të të fundit, s’thonë asgjë, po thërrasin sërish mjerimin e mëparshëm. Ata rripa e ato fasha të varfëra, ato kësula, apo dorashka dosido, ato pallto, triko e bluza që kanë mbuluar hallet dhe vuajtjet e një të pastrehe, s’kanë asnjë ndryshim me këto të sotmet. Atëherë, ato ishin ngjyrat e kotësisë, ndërsa, sot, shiten si ngjyrat e ekstravagancës. Muza jonë e këngës, e finesës dhe e feminilitetit, duket sikur ka fituar të njëjtin status të dikurshëm: është vendosur në qendër të vëmendjes e po drithëron një komb të tërë, edhe pse sot s’ka asnjë lidhje me atë që kemi njohur dje. Parashqevia e sotme, duhet të ishte e dërrmuar, e zhgënjyer nga emigracioni, e lodhur nga jeta e rrugës, e mposhtur nga ato probleme që vetëm shpirti i saj i di e vetëm mendja e saj i rrok. Por, në të vërtetë, këto ditë, ajo na është shfaqur si një kukull lozonjare, që me një të fshirë të dorës, duket sikur ka harruar vite të tëra palumturie, sëmundjesh, dështimesh.
Pse ky paradoks?! Pse kemi ndjesinë sikur po marrim pjesë në një reality show?! Është e thjeshtë. Sepse gjithçka është përgatitur si një reality show. Prandaj. Ata që “e kanë marrë përsipër”, apo “marrë në mbrojtje” këtë grua, në të vërtetë, thjesht po e përdorin. Po e shfaqin, po e shpërfaqin si të ishte trofe, duke e kthyer Parashqevinë në një simbol bjerraditës. Në një nga ata klounët, që gajasin njerëzinë në skenë e, me të rënë sipari, nxitojnë të qajnë pas skene.
Por, në nxitim e sipër, regjisorët kanë harruar të fshijnë një gjurmë, që flet shumë: brishtësinë e saj. Dhe këtë e tregon ai filxhan në majë të kokës dhe rrobat e çuditshme, që një grua (edhe Parashqevi qoftë!), mendërisht e shëndetshme, zor se do të pranonte t’i vishte.
David Foster Wallace, shkrimtari amerikan që ka luajtur aq bukur me ironinë dhe mprehtësinë, në librin e tij “Diçka zbavitëse, që s’do ta përsërisja kurrë më”, shpik një term: cjaposkopofobinë. Diagnostikon amerikanin e padalë, që ka para të shëtisë botën, por botën që s’e njeh, thjesht e imiton në mënyrën më të keqe. Skopofobia, është frika nga të dukurit, nga të shfaqurit. Edhe cjaposkopofobia është një kompleks sërish inferioriteti. Individi e mbart si vulë të një deformimi kulturor, që vjen, më shumë nga provinca mendore që ka brenda, se sa nga lëvizja mal-fushë, që mund ta ketë frymëzuar shkrimtarin për të gjetur termin e duhur. Me pak fjalë, ky terror patologjik i të qënurit dhe i të dukurit “cjap”, të bën të ndihesh akoma më shumë cjap. Kjo qenie e pagdhendur, është aq e përpirë nga cjapllëku i vet, sa harron që të tjerët e shohin, e vëzhgojnë, e gjykojnë, jo për pasurinë, por për njeriun që s’ka ditur të skalisë brenda tij. Ai duket, kërcet, të vret sytë, rravgon në hapësirë si kakofoni estetike, si një kopje banale e stilit kitsch. Një cjaposkopofobik, është një vepër e zbrazur nga origjinaliteti i vet dhe thith origjinalitetin e të tjerëve. Në luftë e sipër për t’ia dalë mbanë, ai mpreh ca shqisa të brendëshme, të lidhura ngushtë me zorrët e ca talente të fshehta, një nga të cilat, për shembull, është si të nxjerrë krye në çastin e duhur.
Ndërkohë, ky cjapi (jo vetëm i D.F.Wallace-it), del nga turma e bëhet majmun dhe atë kompleksin e skopofobisë, nuk e njeh më. E degdis së bashku me lëkurën e tij të vjetër, andej nga ka ardhur, nga toka e tij e vogël, ku njerëzit ende kanë shijen e ëndrrave të parealizuara. Herë pas here, majmuni kthehet pas e vëzhgon i vetëkënaqur rrugën që ka bërë. Tashmë, nuk e shqetëson më asgjë. Më në fund, është bërë zot i shkëlqimit të të tjerëve. Pikërisht, ajo i mungonte.
